Beresjiet/Genesis 6:9 – 11:32
Haftara / Profetentekst: Jesaja 54:1-10
Noach wordt door de chachamiem (joodse wijzen) beschouwd als de meest rechtvaardige in zijn generatie. Die laatste drie woorden zijn van belang, want…. hij was niet honderd procent rechtvaardig. De rest van de bevolking op aarde was echter zo verdorven, dat de Eeuwige besloot om daar korte metten mee te maken. Een zondvloed (tsunami zouden we nu zeggen) vaagde de bestaande beschaving weg. Slecht de mensen (Noachs familie) en vertegenwoordigers van alle diersoorten, die zich in een door Noach gebouwde ark bevonden, behielden hun leven.
Milieucrisis
De apocalytische voorspellingen dat het weer die kant op zal gaan met de mensheid nemen iets af, maar vooral veel jongeren zijn ervan overtuigd dat de wereld zal vergaan. Over niet al te lange tijd. Dat wil zeggen nog tijdens hun jonge leven. Dat de Eeuwige na het einde van de tsunami Noach, en daarmee de mensheid, heeft beloofd de mens, dier en plant nooit meer te zullen doden door een grote vloed die de aarde bedenkt, weten zij niet. Ze kunnen daar dus ook geen hoop en geruststelling aan ontlenen. Dat de metingen over de toename van de hoogte van de zeespiegel ver onder de angstwekkende modelvoorspellingen blijven, dringt nog steeds niet door. Natuurlijk is er wel een milieu-crisis: een vervuiling van grote delen van de natuur, een bedreiging van het bestaan diersoorten, kap van regenwouden en oerbossen. Plus, het klimaat verandert. Maar steeds meer wetenschappers zetten vraagtekens bij de term ‘klimaat-crisis’.
Zohar
In het dak van de ark die Noach bouwt zit een raam, zohar, genaamd. Voor het licht. De Zohar is de titel van een codex van oeroude teksten. De Zohar dook op in 1280 en zou zijn geschreven door Moses de Leon. Maar volgens hoogleraar Rachel Elior bevat de Zohar esoterische teksten van de priesters uit de Tweede Tempel-periode. Zij, de Tsaddukiem, oftewel Sadduceeën, zouden mystieke kennis hebben gehad. Met de vernietiging van de Tweede Tempel gingen die teksten, en de erin opgeslagen mystieke kennis verloren. Dacht men. Niet dus, zegt Elior. Ze kwamen in de Zohar terecht. (Met andere teksten).
Praktische weg
De zohar in de ark van Noach, is gericht op het licht in het hemelruim. De Zohar, het boek, richt de mens op het licht ‘in de hemel’ én op het licht in de diepte van het menselijk bestaan zelf. Velen proberen die diepte in zichzelf te ontdekken, te ervaren, te koesteren door meditatie, gebed, retraites, langdurige periodes in de natuur, muziek en zo verder. Wat mij aanspreekt in het verhaal over Noach is dat zijn godsvonk tot uiting wordt gebracht door fysieke arbeid. Het ‘werk voor de Eeuwige’ is het bouwen van een grote, drijvende levensboot. Noach moest opmeten, zagen, hameren en timmeren. De boot moest worden geteerd met pek. Kooien moesten worden gebouwd. Oneindige hoeveelheden voedsel voor de bootgangers en de dieren in de ark moest hij aanslepen. Op de een of andere manier moest hij een manier bedenken om dat enorme gevaarte van het land in het water te krijgen (of was dat niet nodig omdat er hoe dan ook een vloed zou zijn die de ark zou optillen?). Het kan bemoedigend zijn voor de meerderheid van de jongeren die een theoretische opleiding niet zien zitten, of om aan een andere bevolkingsgroep te denken, de 250.000 analfabeten en de naar schatting 2,5 tot 3 miljoen laaggeletterden in Nederland, dat ook de praktische weg naar de Eeuwige in het hart voert. De weg van de timmerman, loodgieter, electriciën, dakdekker, stratenmaker, metselaar, tuinman,, postbode, vuilnisman, pakjesbezorger, vrachtwagenchauffeur, supermarktmedewerker, gasfitter, behanger, stucadoor, vloerenlegger. Noach is hun voorbeeld. Of zou hun voorbeeld kunnen zijn.