Na 77 jaar eindelijk weer "synagoge-dienst op het eiland"
“Vroeger was er op de dijk ter hoogte van de Zeeman een Joodse synagoge en leefde er een bloeiende Joodse gemeenschap op het eiland. In de Tweede Wereldoorlog veranderde dit: veel Joden werden gedeporteerd en de synagoge verstilde. Maar vanavond is er na 77 jaar stilte voor het eerst op het eiland weer een synagogedienst’’, laat dominee Lingen van de Emmaüskerk, de organisator, weten. “Dat is ontzettend bijzonder.’‘
Tekst en foto: Erwin Guijt
Bij binnenkomst van de kerk om zeven uur staan er enkele tafels met daarop koosjer bereidde gerechten, waarbij een aparte tafel is gereserveerd voor verschillende Israëlische wijnen. Ook liggen er verscheidene stapels met keppeltjes in allerlei kleuren. Het blijkt voor veel mensen nog lastig om de hoofddekseltjes op te houden tijdens het praten, zingen en bidden. Die drie laatste dingen staan centraal in de georganiseerde synagogedienst.
De liberale rabbijn Tamarah Maionah Benima leidt de viering op vrijdagavond 17 januari, aan de vooravond van de sabbat. Zij doet dit in het Hebreeuws, maar geeft regelmatig tekst en uitleg in het Nederlands voor de 230 bezoekers. Die hebben ieder op hun stoel een boek gevonden waar ze de teksten en liederen kunnen meelezen. Verder is de hele kerk omgebouwd tot synagoge: het kruis aan de wand is afgedekt met een paars kleed, er staat een zevenarmige kandelaar (menora) en er zijn tien Joodse mannen aanwezig. Dat laatste is officieel verplicht bij de bijeenkomst, laat de vrouwelijke rabbijn weten. Zij reist op persoonlijke titel het land door om mensen te laten proeven hoe een Joodse dienst gevierd wordt.
Chazzan
Dat trok de aandacht van de gereformeerde Emmaüskerk, behorend tot de Protestante Kerk in Nederland. Ds. Lingen: “Veel mensen weten weinig van een sabbatsviering af en daar wilden we als kerk wat aan doen. We willen alles wat Israël ons heeft gebracht voor het voetlicht brengen, en de kerkelijke gemeente en belangstellenden laten delen in het Joodse leven. Wij doen zelf niks deze dienst, maar geven het helemaal uit handen. Ik ben zelf ook heel benieuwd.’’
Het gaat er deze avond net zo aan toe als tijdens een echte sabbatsviering. De rabbijn: “U zult er vanavond weinig van snappen. Maar dat geeft niet: dat hebben de Joden zelf ook.’’ Even later heft de voorzanger (chazzan) zijn lied aan in het Hebreeuws. Sommige bezoekers proberen voorzichtig mee te zingen, andere volgen de voortgang in hun boeken. Ook wordt er deze avond gelezen uit de Thora, verschillende gebeden opgezegd en een schriftlezing uit Exodus gelezen. Het is uiteindelijk over negenen als de sabbatsviering ten einde is.